ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟ

ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

8/3/2011
Προς

• τον πρωθυπουργό της χώρας
• τους υπουργούς Εσωτερικών ΔΔΑ – Περιβάλλοντος ΚΑ
• τον Γ.Γ. αποκεντρωμένης διοίκησης
• τον αιρετό περιφερειάρχη

Έχουν περάσει έντεκα (11) χρόνια από την πρώτη απόπειρα εθνικού σχεδιασμού της διαχείρισης των απορριμμάτων (ΚΥΑ 14312/1302/2000) και άλλα οκτώ (8) από τότε που απέκτησε την τελική του μορφή (ΚΥΑ 50910/2727/2003). Παράλληλα, εκπονήθηκαν και οι αντίστοιχοι περιφερειακοί σχεδιασμοί, που για την Αττική διατυπώθηκε με την 319/Φ.περ.Σ-Α/22.02.2006 απόφαση του Γ.Γ. περιφέρειας Αττικής.

Σε υλοποίηση (για την ακρίβεια, στη βάση) αυτών των σχεδιασμών έχει ξεκινήσει η προσπάθεια υλοποίησης μιας σειράς έργων, πάρα πολλά από τα οποία έχουν βρεθεί στη δίνη οξύτατων αντιδράσεων από τις τοπικές κοινωνίες, συλλογικότητες πολιτών, κοινωνικές οργανώσεις, από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και από επιστημονικούς φορείς. Η περίπτωση της Κερατέας είναι, απλά, το πιο πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα της αναποτελεσματικότητας, της ανεδαφικότητας και των στρεβλών επιλογών των υφιστάμενων σχεδιασμών.

Στο επίκεντρο των τεκμηριωμένων αντιδράσεων κυριαρχούν τέσσερα αλληλένδετα ζητήματα:
• η πλήρης υποβάθμιση των πολιτικών πρόληψης, μείωσης του όγκου των απορριμμάτων, ανάκτησης και ανακύκλωσης
• η επιλογή της λύσης των μεγάλης κλίμακας σύνθετων εγκαταστάσεων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων
• η εμφανής προτίμηση τεχνολογιών, που συνδέονται είτε με τη θερμική επεξεργασία, είτε με την καύση δευτερογενών προϊόντων (RDF, SRF) της επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων. Γεγονός που έχει συνδεθεί και με την εξυπηρέτηση μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, που δραστηριοποιούνται και στο χώρο της διαχείρισης απορριμμάτων
• η προοπτική της εκτόξευσης του κόστους της διαχείρισης των απορριμμάτων, με άμεσο αντίκτυπο στα τέλη που θα κληθεί να καταβάλλει ο απλός πολίτης

Οι επιλογές αυτές οδηγούν, με μαθηματική ακρίβεια, στην πλήρη κοινωνική απαξίωση και στη χρεωκοπία του μοντέλου, που προδιαγράφουν οι υφιστάμενοι σχεδιασμοί, προτού καν φτάσουν στο σημείο να υλοποιηθούν. Είναι επιτακτική ανάγκη, λοιπόν, να πάρετε την πρωτοβουλία μιας ριζικής αναθεώρησης του εθνικού και των περιφερειακών σχεδιασμών ΤΩΡΑ. Η προβλεπόμενη διαδικασία επικαιροποίησης των σχεδιασμών μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί σε αυτήν την κατεύθυνση.

Ιδιαίτερα, για τους περιφερειακούς σχεδιασμούς, εφιστούμε την προσοχή σας στο εξής ζήτημα: η αναθεώρηση των περιφερειακών σχεδιασμών πρέπει να υλοποιηθεί μέσα από το φυσικό φορέα τους, που δεν είναι άλλος από την αιρετή περιφερειακή διοίκηση. Σας καλούμε να μην αξιοποιήσετε την υφιστάμενη μεταβατική περίοδο για να προωθηθούν αδιαφανείς λύσεις από τα όργανα της αποκεντρωμένης περιφερειακής διοίκησης και, μάλιστα, με διαδικασίες fast track, χωρίς την απαραίτητη κοινωνική και επιστημονική διαβούλευση. Αν δεν είναι εφικτή η άμεση εμπλοκή της αιρετής περιφερειακής διοίκησης, ζητούμε άμεσο πάγωμα των σχετικών διαδικασιών, μέχρι την 1/7/2011 και την ακύρωση των σχετικών πράξεων, στις οποίες έχει προβεί η αποκεντρωμένη διοίκηση, κατά το τελευταίο διάστημα (προγραμματική σύμβαση με ΕΣΔΚΝΑ, επιλογή συμβούλων κλπ.).

Γνωρίζετε και γνωρίζουμε ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για τη μείωση του όγκου των απορριμμάτων. Είναι, επίσης, κοινό μυστικό ότι ένα ποσοστό, που πλησιάζει το 90 %, του συνόλου των αστικών απορριμμάτων είναι ανακτήσιμο και αξιοποιήσιμο. Καθώς και ότι, ένα μέρος από το εναπομένον 10 % δεν έχει ανάγκη ταφής σε ΧΥΤΥ, αφού έχει χαρακτηριστικά αδρανούς υλικού και μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Μια νέα αντίληψη στον εθνικό και τους περιφερειακούς σχεδιασμούς οφείλει να πατήσει στο έδαφος αυτών των βασικών διαπιστώσεων και να προσανατολιστεί ανάλογα στην πρόληψη, στην επαναχρησιμοποίηση, στην ανάκτηση με διαλογή στην πηγή και στην ανακύκλωση. Σε συνδυασμό με μια λογική υπεράσπισης του δημόσιου και κοινωνικού συμφέροντος, ενθάρρυνσης της άμεσης εμπλοκής των πολιτών και των δήμων, ενσωμάτωσης των πλέον πρόσφατων ρυθμίσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, αξιοποίησης της διεθνούς εμπειρίας και διευκόλυνσης της δημιουργίας νέων, ευέλικτων και αποκεντρωμένων φορέων διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΦοΔΣΑ), που θα είναι σε θέση να δημιουργήσουν και να υποστηρίξουν τα εναλλακτικά μοντέλα που προτείνονται.

Έχουμε διατυπώσει την άποψη ότι ένα τέτοιο εναλλακτικό μοντέλο υπηρετείται καλύτερα από ένα απλό σύστημα διαχείρισης, που δίνει μεγάλη έμφαση στην πρόληψη και τη διαλογή στην πηγή, καθώς και σε ένα δίκτυο αποκεντρωμένων ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων διαχείρισης, αφήνοντας για κεντρική διαχείριση μόνο λίγους ΧΥΤΥ, πολύ μικρότερης δυναμικότητας από τους προβλεπόμενους. Και έχοντας βγάλει “εκτός παιχνιδιού” όλα αυτά που αποτελούν “μήλο της έριδος” για τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα (σύμμεικτα για απευθείας καύση, RDF και SRF για έμμεση καύση). Σε αντίθεση με άλλες δραστηριότητες, στη διαχείριση των απορριμμάτων το μικρό μοντέλο είναι το προτιμητέο. Γιατί είναι πιο κοντά “στα μέτρα” του δήμου και του πολίτη, ευνοεί τη συμμετοχή και τον κοινωνικό έλεγχο, είναι πιο φιλοπεριβαλλοντικό και οικονομικό, αποδίδει ανακτήσιμα και ανακυκλώσιμα προϊόντα καλύτερης ποιότητας και μεγαλύτερης αξίας, δημιουργεί θέσεις εργασίας, μπορεί να αποδώσει έσοδα στους δήμους.

Τέλος, θεωρούμε υποχρέωσή μας να επισημάνουμε τη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται σε ένα κομμάτι της ηλεκτροπαραγωγής, με την προσπάθεια κατοχύρωσης σαν τεχνολογίας ΑΠΕ (με όλα τα προνόμια που προδιαγράφει μια τέτοια αντιμετώπιση) μονάδων που χρησιμοποιούν σαν καύσιμο προϊόντα επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων (SRF και RDF) και τα οποία, γίνεται προσπάθεια να εμφανιστούν σαν καθαρή βιομάζα. Αξίζει, επίσης, να επισημανθεί το εξής στοιχείο: η εταιρεία με τις περισσότερες βλέψεις σε αυτόν τον τομέα (ήδη, έχει αδειοδοτηθεί η πρώτη μονάδα αυτού του τύπου, στο Βόλο), προδιαγράφει για τις μονάδες της την εισαγωγή, από την Ιταλία, 8.000.000 t/έτος προϊόντων απορριμμάτων, που θα τα επεξεργάζεται στον Αστακό, ώστε να τα μετατρέψει σε καθαρή βιομάζα. Όταν η συνολική παραγωγή σύμμεικτων απορριμμάτων όλης της χώρας είναι της τάξης των 5.500.000 t/έτος. Η κυβέρνηση οφείλει να διευκρινίσει τη στάση που προτίθεται να κρατήσει και να εξηγήσει το σκεπτικό της ενθάρρυνσης επιλογών, που, με μια πρώτη ματιά, φαντάζουν σκανδαλώδεις, είτε πρόκειται για τον ενεργειακό σχεδιασμό, είτε για τη διαχείριση των απορριμμάτων.


Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων