ΤΟ ΕΠΙΜΑΧΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΤΗΣ ΕΥΕΠ ΤΗΣ 14/4/2011

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
(Ε.Υ.Ε.Π.)
ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ
Χρόνος Διατήρησης
Βαθμός Ασφάλειας
:
:Αδιαβάθμητο
Αθήνα,
Αριθ. Πρωτ.
14-04-2011
Οικ. 363 (σχτ. 988/16-03-2011)
Βαθμός Προτεραιότητας
: Εξ. Επείγον
Ταχ. Δ/νση
Ταχ. Κώδικας
Πληροφορίες
Αρ. Τηλεφώνου
Αρ. Τηλεομοιοτ.
Ηλεκτρον. Δ/νση
:Λ. Κηφισίας 1-3, Αθήνα
:115 23
:Αθ. Παπαδέλλης
:210 8701907
:210 8701883
:a.papadelis@eyep.minenv.gr
ΠΡΟΣ:
Α1
Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής
ΔΕΚΕ
Χαλκοκονδύλη 15, 10432, Αθήνα
(αποστολή με Fax: 2105238928)
ΚΟΙΝ.:

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ


Θέμα:

Έλεγχος στο έργο κατασκευής της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Αποβλήτων (Ο.Ε.Δ.Α.) Βορειοανατολικής Αττικής στη θέση ΄΄Μαύρο Βουνό΄΄ Γραμματικού.
Σχετ.
1.
Το α.π. 492/28-02-2011έγγραφό μας.

2.
Το α.π. 273/14-03-2011 της ΔΕΚΕ/Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής με θέμα «Ενημέρωση σχετικά με το έργο «Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων (Ο.Ε.Δ.Α.) Βορειοανατολικής Αττικής στη θέση ΄΄Μάυρο Βουνό΄΄ Γραμματικού (ΦΕΚ τ.Β. αρ. 1350/07-07-2009» (α.π. ΕΥΕΠ/ΤΝΕ 998/16-03-2011).

Κατόπιν σωρείας αναφορών-καταγγελιών περί σοβαρών παραλείψεων και αστοχιών Επιθεωρητές Περιβάλλοντος του Τομέα Νοτίου Ελλάδος της υπηρεσίας μας διενήργησαν δύο αυτοψίες στο υπό κατασκευή έργο του ΧΥΤΑ Γραμματικού στις 21-10-2010 και στις 04-02-2011. Ακολούθως, ζητήθηκαν στοιχεία μελετών και αδειών/εγκρίσεων του έργου καταρχήν από την Ανάδοχο Κοινοπραξία και ακολούθως με του (1) σχετικό από την υπηρεσία σας, ως φορέα υλοποίησης του έργου, προκειμένου να εξετάσει τις καταρχήν διαπιστώσεις της, σε σχέση με τα πραγματικά δεδομένα του εκτελούμενου έργου, αλλά και το περιεχόμενο της εγκριθείσας ΜΠΕ και της ΑΕΠΟ του έργου.
Η Υπηρεσία σας στην (2) σχετική αναλυτική απάντησή της, με συνημμένο φάκελο των αιτούμενων στοιχείων, μεταξύ άλλων, αναφέρει:
«Α. Σχετικά με τα δύο ρέματα που διατρέχουν τον χώρο εκτέλεσης των έργων
Α1. Το γήπεδο στο οποίο κατασκευάζεται ο ΧΥΤΑ Γραμματικού καταλαμβάνει έκταση 517 στρεμμάτων και έχει λοφώδη μορφολογία. Η περίμετρος της έκτασης ορίζεται κατά τα ¾ του μήκους της από τον υδροκρίτη της γεωμορφολογικής ενότητας.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η περιμετρική περίφραξη κατασκευάζεται κατά μήκος και επί του υδροκρίτη, εκτός από τη βόρεια πλευρά όπου το όριο του γηπέδου, και άρα η περίφραξη, οδεύει κάθετα στη βαθιά γραμμή (όπως βγαίνει η μισγάγγεια από το γήπεδο κατασκευής του έργου).
Το γήπεδο του ΧΥΤΑ διατρέχουν δύο αβαθείς κοιλάδες οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν ως ρέματα (περιοδική ροή επιφανειακών υδάτων) ή έστω χείμαρροι (παροδική ροή επιφανειακών υδάτων), δεδομένου ότι δεν υφίσταται ανάντη λεκάνη απορροής.
Διαμορφωμένη κοίτη ρέματος υφίσταται κατάντη του χώρου και σε απόσταση 300μ. περίπου.
Συμβατή με τα ανωτέρω είναι και η περιγραφή του χώρου στη σελίδα 4-58 της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ): «Η υπό εξέταση Θέση βρίσκεται σε μικρή μισγάγγεια, χωρίς ανάντη λεκάνη απορροής. Ο κύριος αποδέκτης των επιφανειακών νερών του χώρου είναι το ρέμα περιοδικής ροής, του οποίου η κύρια και διαμορφωμένη κοίτη βρίσκεται σε απόσταση 300μ. από το όριο του χώρου και απολήγει στη θαλάσσια περιοχή ΒΑ του χώρου. Πρόκειται για την θαλάσσια περιοχή ΒΔ του οικισμού Σέσι, η οποία παρουσιάζει ειδικές χρήσεις (κολύμβηση –ψάρεμα) και απέχει από τα όρια του χώρου περίπου 2,5 χλμ. Κατά μήκος της ροής των υδάτων».
Τα ανωτέρω, καθώς και το σύνολο των γεωμορφολογικών, γεωλογικών και υδρογεωλογικών στοιχείων και μελετών που περιλαμβάνονται στην Προμελέτη και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων τέθηκαν υπόψη των αρμοδίων αρχών κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου. Κατά τη διαδικασία αυτή, που ακολούθησε τις διατάξεις του Ν.3010/2002, όπως εξειδικεύτηκε με τις ΚΥΑ15393/2332/2002 (ΦΕΚ Β 1022/5.8.02) και 11014/703/Φ104/2003 (ΦΕΚ Β 332/20.3.03) δεν τέθηκε θέμα ύπαρξης και οριοθέτησης ρεμάτων εντός του χώρου κατασκευής του έργου και συνεπώς δεν προδιαγράφηκε σχετική απαίτηση στους περιβαλλοντικούς όρους του έργου. Επισημαίνεται δε ότι οι Περιβαλλοντικοί όροι του έργου έχουν κατ΄ επανάληψη κριθεί, τύποις, και ουσία, νόμιμοι από το ΣτΕ (αποφάσεις 1151/2007, 1952/2007, 1953/2007, 966/2010),.
Με βάση τα παραπάνω είναι απόλυτα σαφές ότι δεν ετίθετο σε καμιά περίπτωση θέμα οριοθέτησης ρεμάτων εντός του ΧΥΤΑ από τη Δ/νσα του έργου υπηρεσία, δεδομένου ότι κάτι τέτοιο δεν απαιτείτο από την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου, εφόσον κοίτη ρέματος υφίσταται εκτός του γηπέδου του έργου, σε απόσταση 300μ. προς τα κατάντη.
Επιπρόσθετα σημειώνεται ότι στο παραπάνω πλαίσιο, για την κατασκευή του εν λόγω έργου δεν έχει εφαρμογή το άρθρο 5 του Κτιριοδομικού κανονισμού (ΦΕΚ59Δ/1989), με το οποίο ρυθμίζονται τα θέματα δόμησης πλησίον των ρεμάτων που έχουν οριοθετηθεί σύμφωνα με το Ν.880/1979, όπως ισχύει με το άρθρο 5 του Ν.3010/2002.
Α2. Με βάση τη μελέτη εφαρμογής του έργου, οι εντός του γηπέδου του ΧΥΤΑ κοιλάδες, διαμορφώνονται και στεγανοποιούνται ως τμήμα της λεκάνης απόθεσης (Α΄ και Β΄ Φάση), καθώς και ως επίπεδα βάσης των κτιριακών έργων και του βιολογικού καθαρισμού.
Τα έργα διευθέτησης της απορροής των επιφανειακών υδάτων των περιοχών αυτών, σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές της προκήρυξης του έργου, που ακολουθούν τις βασικές απαιτήσεις των σχετικών ΚΥΑ114218/1997 (ΦΕΚ Β 1016/17.11.97) και ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ Β 1572/16.12.02), σκοπό έχουν την απομάκρυνση των ομβρίων υδάτων εκτός της λεκάνης απόθεσης, με περιμετρική συλλογή και παροχέτευση προς τα κατάντη, εκτός της περιοχής του έργου. Στη Β Φάση κατασκευής του εν θέματι έργου προβλέπεται κατασκευή αντλιοστασίου ανύψωσης ομβρίων το οποίο θα εκβάλει στη δεξαμενή ομβρίων, που κατασκευάζεται στην παρούσα Α΄ φάση (Βλ. τεύχος 7 της Μελέτης Εφαρμογής – κεφ3/ παρ. 3.2 – Περιγραφή έργων διευθέτησης ομβρίων στο χώρο του ΧΥΤΑ).
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την μελέτη διαχείρισης των ομβρίων, που περιλαμβάνεται στην εγκεκριμένη μελέτη εφαρμογής, κατά τη διάρκεια λειτουργίας του έργου ανάλογα με τις φάσεις πλήρωσης της λεκάνης, όσο και μετά το πέρας λειτουργίας του χώρου, η απορροή των επιφανειακών υδάτων θα γίνεται μέσω περιμετρικών τάφρων, οχετών κλπ. τεχνικών που αναλύονται στο Τεύχος 7 (Μελέτη Έργων Διαχείρισης Ομβρίων) της μελέτης εφαρμογής (επισυνάπτεται).
Α3. Στις συνταχθείσες και εγκριθείσες μελέτες έχει γίνει σαφής αναφορά για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων κατά τη διάρκεια κατασκευής των έργων. Στον όρο «στερεά απόβλητα» περιλαμβάνονται και τα προϊόντα εκσκαφών εφόσον αυτά δεν επαναχρησιμοποιούνται. Τόσο στην εγκεκριμένη ΜΠΕ όσο και στους Περιβαλλοντικούς όρους περιέχονται οι τρόποι διαχείρισης τους.
Σε καμιά περίπτωση δεν προβλεπόταν επιβάρυνση της θαλάσσιας περιοχής κατάντη του ΧΥΤΑ και δεν αποδεικνύεται ότι η διαπιστωθείσα από τους επιθεωρητές επιβάρυνση της θαλάσσιας περιοχής του Σέσι οφείλεται στα υλικά από τις χωματουργικές εργασίες του ΧΥΤΑ, δεδομένου ότι ΧΥΤΑ απέχει από την παραλία 2,5 χιλιόμετρα και όπως φαίνεται και στις συνημμένες φωτογραφίες το ρέμα αμέσως μετά το έργο δεν έχει φερτά υλικά.
Πιθανή άλλη αιτία, που ίσως πρέπει να διερευνηθεί, είναι η μεταφορά φερτών υλικών από την ευρύτερη περιοχή, όπου λόγω των πυρκαγιών του 2009 και της έλλειψης βλάστησης, δεν είναι δυνατή η συγκράτηση των υλικών στα πρανή, με αποτέλεσμα αυτά να μεταφέρονται με πλημμυρικές παροχές στο ρέμα και από εκεί στην παραλία όπου αυτό εκβάλει.
Α4. Το τεχνικό έργο (μικρό φράγμα ανάσχεσης) καμία σχέση δεν έχει με τα έργα που εκτελεί – παρακολουθεί η Δ/νσα Υπηρεσία (ΔΕΚΕ Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής). Το τεχνικό κατασκευάστηκε μετά τις πυρκαγιές του 2009 από το ΥΠΕΧΩΔΕ , η δε μελέτη του μπορεί να αναζητηθεί από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Υποδομών, ή τη Δ/νση Δασών Αν. Αττικής.
Από την χωροθέτησή του είναι σαφές ότι το εν λόγω τεχνικό έργο εξυπηρετεί τη συγκράτηση φερτών υλικών από τα πρανή της καμένης περιοχής κατάντη του ΧΥΤΑ. Ως εκ τούτου τα υλικά πλήρωσης της λεκάνης ανάσχεσης δεν προέρχονται από τις χωματουργικές εργασίες του ΧΥΤΑ, αλλά από την ευρύτερη περιοχή όπου, λόγω έλλειψης βλάστησης, δεν είναι δυνατή η συγκράτηση των υλικών στα πρανή, με αποτέλεσμα να είναι εύκολη η αποκόλλησή τους και η μεταφορά τους στο ρέμα.

Α5. Με βάση την εγκεκριμένη μελέτη εφαρμογής, ο προτεινόμενος σχεδιασμός για την διευθέτηση των ομβρίων και την αντιπλημμυρική προστασία του έργου, ακολουθεί τα γεωμορφολογικά και υδρολογικά στοιχεία της εγγύτερης περιοχής.
Ο σχεδιασμός βασίστηκε στην αναγκαιότητα της πλήρους απομόνωσης του χώρου από τα όμβρια και τις πλημμυρικές παροχές προκειμένου να μην υπάρχει εισροή ομβρίων υδάτων εντός του κυττάρου. Συνεπώς, με τα τεχνικά έργα τα οποία πραγματοποιούνται / και θα πραγματοποιηθούν εντός του χώρου, τα όμβρια να ακολουθούν την φυσική τους ροή.
Για το λόγο αυτό σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε, εντός των ορίων της εγκατάστασης, ο κιβωτοειδής οχετός στο κατάντη τμήμα της περιοχής. Στο τεχνικό αυτό έργο, συγκεντρώνονται τα όμβρια από τις περιμετρικές τάφρους που κατασκευάζονται γύρω από το κύτταρο και τις οδούς ώστε να οδηγούνται στο φυσικό τους αποδέκτη.
Προκειμένου να κατασκευαστεί ο εν λόγω οχετός ήταν απαραίτητο να πραγματοποιηθούν εργασίες καθαρισμού και διαπλάτυνσης στη μισγάγγεια προκειμένου να εδραστεί και να κατασκευαστεί ο κιβωτοειδής οχετός διαστάσεων 2Χ2 μ. και μήκους 30μ..
(Επισυνάπτεται το πρότυπο σχέδιο του ΥΠΕΧΩΔΕ (Κ2-2 «Μελέτη Προτύπου Οχετού»).»


Τα στοιχεία αυτά εξετάζονται ενδελεχώς και αξιολογούνται όπως προβλέπεται στο άρθρο 9 του Ν.2947/2001 ΦΕΚ 228Α), που διέπει την σύσταση, τις αρμοδιότητες και την λειτουργία της ΕΥΕΠ. Μετά την αξιολόγηση των στοιχείων και, σύμφωνα με την παρ. Α.4 του άρθρου 9 του Ν.2947/2001, «…εφόσον διαπιστωθεί παράβαση της νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος ή των περιβαλλοντικών όρων που έχουν επιβληθεί συντάσσεται σχετική έκθεση ελέγχου η οποία επιδίδεται στον παραβάτη, ο οποίος ταυτόχρονα καλείται σε απολογία. …Ύστερα από την υποβολή της απολογίας ή την άπρακτη πάροδο της προθεσμίας που τάχθηκε για την υποβολή της, ο Επιθεωρητής Περιβάλλοντος συντάσσει αιτιολογημένη πράξη βεβαίωσης ή μη της παράβασης».
Επισημαίνεται ότι, λόγω και του μεγάλου όγκου και της πολυπλοκότητας των σχετικών στοιχείων, δεν έχει ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα, η αναγκαία και επισταμένη εξέταση και αξιολόγησή τους και ως εκ τούτου η υπηρεσία μας δεν έχει προβεί στη σύνταξη σχετικής έκθεσης ελέγχου και διευκρινίζεται ότι το ως άνω (1) σχετικό μας δεν συνιστά σε καμία περίπτωση έκθεση ελέγχου ή πόρισμα παρά συνοπτική περιγραφή των ευρημάτων της αυτοψίας, ερωτημάτων που προέκυψαν και αίτημα υποβολής σχετικών στοιχείων προς διερεύνηση και αξιολόγηση.
Από μία πρώτη αξιολόγηση συνάγεται ότι το σύνολο των γεωμορφολογικών, γεωλογικών και υδρολογικών στοιχείων τέθηκαν υπόψη των αρμοδίων αρχών με την Προμελέτη και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου και δεν τέθηκε θέμα ύπαρξης και οριοθέτησης ρεμάτων εντός του χώρου κατασκευής του έργου και συνεπώς δεν προδιαγράφηκε από τη Διοίκηση σχετική απαίτηση στους Περιβαλλοντικούς Όρους (Π.Ο.) του έργου.
Δεδομένης της ιδιαίτερης σημασίας του έργου αξίζει να σημειωθεί ότι στο σχετικό Γεωλογικό- Υδρογεωλογικό Χάρτη (Σχέδιο ΒΑ αρ. 20 της ΜΠΕ) τα αναφερόμενα στο (1) σχετικό μας ως «ρέματα» αποτυπώνονται στο «υδρογραφικό δίκτυο» της ευρύτερης περιοχής. Παράλληλα, η ΜΠΕ κάνει λόγο για χωροθέτηση του έργου σε θέση η οποία «……..βρίσκεται σε μικρή μισγάγγεια, χωρίς ανάντη λεκάνη απορροής. Ο κύριος αποδέκτης των επιφανειακών νερών του χώρου είναι το ρέμα περιοδικής ροής, του οποίου η κύρια και διαμορφωμένη κοίτη βρίσκεται σε απόσταση 300μ. από το όριο του χώρου και απολήγει στη θαλάσσια περιοχή ΒΑ του χώρου. Πρόκειται για την θαλάσσια περιοχή ΒΔ του οικισμού Σέσι, η οποία παρουσιάζει ειδικές χρήσεις (κολύμβηση –ψάρεμα) και απέχει από τα όρια του χώρου περίπου 2,5 χλμ. Κατά μήκος της ροής των υδάτων». Σημειώνεται ότι ο όρος «μισγάγγεια» «είναι η γραμμή ήτις ακολουθεί το χαμηλότερον τμήμα μιάς κοιλάδος, είτε ευρίσκεται υπό το ύδωρ, είτε όχι. Γενικώς, η γραμμή ήτις ακολουθεί το βαθύτερον ή δάμεσον τμήμα μιας κοίτης»[1] .
Επ’ αυτών επισημαίνεται ότι η ως άνω «μισγάγγεια» που εντοπίστηκε επί και πέριξ του γηπέδου του υπό κατασκευή ΧΥΤΑ, φέρει αντίστοιχα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά με την αναφερόμενη στην ΜΠΕ ως «διαμορφωμένη κοίτη ρέματος» 300 μέτρα κατάντη του χώρου, όπως αποδεικνύεται από φωτογραφίες που ελήφθησαν κατά τις αυτοψίες, σχετικές αεροφωτογραφίες και τοπογραφικά διαγράμματα (Σχέδια ΒΑ αρ. 8 και ΒΑ αρ. 20 της ΜΠΕ). Μάλιστα, κατά την δεύτερη αυτοψία, και αρκετές ώρες μετά από βροχόπτωση, διαπιστώθηκε έντονη ροή επιφανειακών (ομβρίων) υδάτων και παράσυρση υλικών που είχαν αποτεθεί επί των κλιτυών της μισγάγγειας, ιδιαίτερα δίπλα στην υπό κατασκευή Μονάδα Επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων. Εξ αυτού, το ενδιαφέρον ζήτημα επί της ουσίας εντοπίζεται στις παροδικές επιφανειακές ροές ομβρίων υδάτων, ιδιαίτερα μάλιστα σε περιπτώσεις έντονης βροχόπτωσης ή καταιγίδας και οι εξ αυτών επιπτώσεις στην λειτουργία του ΧΥΤΑ, που φαίνεται να αντιμετωπίζονται από την σχετική ΜΠΕ και από τεχνικές μελέτες (κατασκευή περιμετρικού συλλεκτήριου αγωγού ομβρίων) και στην εξέταση τυχόν αναγκαίων πρόσθετων μέτρων, προς λήψη από την κατασκευάστρια εταιρεία, για τον περιορισμό ή και την αποφυγή παράσυρσης γαιωδών υλικών και την μεταφορά τους στην θαλάσσια περιοχή του Σεσίου και μάλιστα σε παραλία που χρησιμοποιείται για καλύμβηση. Τέλος, σημειώνεται ότι με βάση τους συνημμένους στην ΜΠΕ χάρτες τα όρια του Ο.Ε.Δ.Α. απέχουν περίπου 950 μέτρα από το σημείο εκβολής στη θάλασσα και όχι 2.5 χλμ όπως αναφέρεται στην εγκεκριμένη ΜΠΕ.
Θεωρούμε ότι το ενδιαφέρον βρίσκεται στην από κοινού εξέταση των ως άνω ζητημάτων, ώστε ακόμη και αν τελικά διαπιστωθούν τυχόν ελλείψεις ή παραλείψεις, αυτές να αντιμετωπιστούν άμεσα με τα πλέον ενδεδειγμένα επιστημονικά και ασφαλή για το περιβάλλον μέτρα.
Η υπηρεσία μας με την ολοκλήρωση της εξέτασης και αξιολόγησης των στοιχείων του φακέλου -για την οποία παρακαλούμε να διαβιβάσετε το ταχύτερο επιπλέον στην υπηρεσία μας αντίγραφο της αναφερόμενης στην σελίδα 4-37 της ΜΠΕ γεωλογικής-υδρογεωλογικής μελέτης- θα επανέλθει με την προβλεπόμενη έκθεση ελέγχου προς την κατασκευάστρια εταιρεία η οποία και θα κοινοποιηθεί στην υπηρεσία σας με σχετικές παρατηρήσεις.
Παρακαλούμε για την μέριμνά σας για την ορθή εφαρμογή των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων και προδιαγραφών εκτέλεσης του έργου.



Ο Γενικός Επιθεωρητής







Π. Μέρκος

[1] ΤΕΕ, Πολύγλωσσο Τεχνικό Λεξικό Αρδεύσεων & Αποστραγγίσεων, Αθήνα 1975.